Stationseiland tien jaar overhoop
Op 18 september 2000 opende minister Netelenbos de vernieuwde Westtunnel van het Centraal Station. De stofwolken zijn opgetrokken – maar niet voor lang. Het hele stationseiland ligt nog tien jaar overhoop.
Op naar de 300.000
De compleet vernieuwde westelijke voetgangerstunnel is viermaal zo breed als de oude. Aan weerszijden lokken winkels, net zoals in de middentunnel. En er zijn méér en bredere trappen naar de perrons gekomen.
De verbetering van de voetgangerstunnel was hard nodig. Het aantal
gebruikers van het Centraal Station is de laatste twintig jaar verdrievoudigd, tot een
kwart miljoen per dag. Nieuwe spoorlijnen, zoals de Flevo- en Schiphollijn, hebben daartoe
het hunne bijgedragen. En de groei gaat door: in 2010 verwacht NS 300 duizend
CS-gebruikers per dag. Maar er zijn ook andere redenen om de westtunnel te verbreden. In 2002 begint de bouw van de Noord-Zuidmetrolijn, die een station krijgt onder de
brede middentunnel. Dit betekent dat deze ader jarenlang gedeeltelijk zal worden
afgesloten. De reizigersstroom – waaronder ook de passanten naar en van de IJveren
– zal dan grotendeels zijn weg moeten vinden door de westtunnel. Verder wil NS de
perrons langs de sporen 10–15 in westelijke richting verlengen om meer treinen te
kunnen afhandelen. Ook dat leidt ertoe dat de westtunnel meer reizigers te verwerken
krijgt. De bouwkosten van de nieuwe tunnel, circa 50 miljoen gulden, zijn grotendeels betaald door het Rijk. Bij zo'n fors bedrag is het belachelijk dat er geen geld blijkt te zijn voor treinaanwijzers. Een gemis waarbij ROVER zich niet wenst neer te leggen.
Ga met de muis naar de rode plekken in de illustratie
Tien jaar bouwen
Nu de westtunnel klaar is, breekt de bouwwoede op het
Amsterdamse stationseiland pas goed los. Bijna tien jaar lang zal het drukste
openbaar-vervoerknooppunt van Nederland door grootschalige bouwprojecten worden
geteisterd. De Noord-Zuidlijn, waarvoor de Tweede Kamer na veel aarzeling het
groene licht gaf, is zojuist al genoemd. Onder het Stationsplein komt een verdeelhal die
het diepliggende station van de Noord- Zuidlijn verbindt met het bestaande metrostation
van de Zuidoostlijn. Deze hal krijgt drie nieuwe toegangen op het Stationsplein; de
bestaande metro-ingangen worden gesloopt.
In het station
Binnen het stationscomplex blijft hakken en breken de
komende jaren al evenzeer het devies. Voor de metro-aanleg worden vanaf 2002 de middentunnel en het
centrale deel van de hal opengebroken. Reizigers kunnen wel van de middentunnel gebruik blijven maken; de winkeltjes in het midden van de tunnel verdwijnen en keren hier na de bouwperiode niet terug. De loketten buitenland verhuizen naar het eerste perron; op de vrijgekomen plaats (tussen middentunnel en westtunnel) komen de loketten binnenland. Ook winkels en bagagedepot verhuizen naar andere plaatsen.
Fietsen
In de westvleugel van het station komt extra stallingsruimte, voor minstens 6000 fietsen. Hiervoor is 50 miljoen overheidsgeld beschikbaar. De stalling krijgt een verbinding met de westtunnel. Mogelijk komt er, in het verlengde van de Martelaarsgracht, ook een nieuwe fietstunnel onder het stationscomplex naar de De Ruyterkade, met daarin een toegang tot de stalling.
Maar het zal zeker nog wel een jaar of vijf duren vóór die nieuwe, inpandige stallingsplaatsen er zijn. Tot die tijd bestaat er een groot fietsparkeerprobleem, dat nog erger zal worden naarmate de bouwhekken rond het station oprukken. Boven het water bij het Ibishotel wordt daarom een tijdelijke stalling gebouwd voor 2500 fietsen, verdeeld over drie etages. Dit wordt een gratis, bewaakte stalling. Illegaal geparkeerde fietsen op het Stationsplein zullen dan worden opgeruimd. De bestaande fietsenstalling in de oostvleugel blijft overigens gewoon bestaan.
Verlenging perrons
De perrons langs de sporen 10a t/m 15a worden 340 meter langer. Ze zullen dan helemaal doorlopen tot over het water van de Westertoegang, net als het perron langs spoor 1 en 2a. Dit is nodig om in het CS méér en langere treinen te kunnen ontvangen, bijvoorbeeld de hogesnelheidstreinen met hun lengte van 400 meter of meer. Dit is althans het argument van Railinfrabeheer. NS Reizigers wil de hogesnelheidstreinen naar Zuid/WTC te verbannen, maar misschien hebben concurrerende HSL-gegadigden wel een beter voorstel...
Het verlengde perron langs spoor 15 krijgt een nieuwe opgang aan de De Ruyterkade bij de Westertoegang. De gebouwen die hier stonden zijn inmiddels al gesloopt. Het treinverkeer en de reizigers zullen enige hinder ondervinden van voorjaar 2001 tot eind 2004, als de sporen worden verlegd en de viaducten en perrons worden gewijzigd.
Busstation
Ook aan de IJzijde gaat alles overhoop. Het stationseiland
wordt hier dertig meter breder – wat alleen al nodig is om de stabiliteit van het
station te verzekeren tijdens de metrobouw. Het doorgaande autoverkeer verdwijnt in 2007 onder de
grond, zodat de veerpassagiers direct het station in kunnen lopen. Zij komen dan terecht
in een brede hal die aan het stationscomplex wordt vastgebreid. Bovenop die hal verrijst
een busstation, met 25 standplaatsen aan een middenperron. Het busperron ligt evenwijdig
aan de treinperrons en op gelijke hoogte. De toegang vanuit de stationstunnels is dan ook
op dezelfde wijze geregeld, met trappen, roltrappen en liften. Het busplatform wordt
gedekt door een gebogen, transparante constructie: de vierde kap van Amsterdam CS.
Als de autotunnel achter het station klaar is, verdwijnt het doorgaande autoverkeer vóór het station, op de Prins Hendrikkade. Trams, fietsers en voetgangers kunnen dan ongehinderd het Stationsplein bereiken. Bussen komen alleen nog maar aan de IJzijde. De 25 standplaatsen in het nieuwe busstation worden voor de toekomst voldoende geacht, omdat een flink deel van de stads- en streekbuslijnen zal worden ingekort tot een metrostation in Amsterdam-Noord of -Zuid. Het idee van een ondergronds busstation bij het CS is al sinds 1995 van de baan, nadat bleek dat niemand voor de hoge kosten wilde opdraaien.
Levend monument
Het Centraal Station is dus allesbehalve een dood monument: het blijft een openbaar-vervoerknooppunt van de eerste orde.
Grote verbouwingen in het verledenFoto stationsgebouw
Laatst bijgewerkt: 21 september 2000
Terug naar overzicht